Biblioteka Nauki

1

Poczucie kontroli dzieci twórczych i nietwórczych w wieku wczesnoszkolnym

100%

Kwiatkowska G.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia

|

2018

|

tom 31

|

nr 1

EN

The research was aimed at finding an answer to the question about the relationship between the sense of control and the level of creative abilities of children in early school age. This topic is part of a wider research problem, which is the search for determinants of creative abilities of children. The results of our own research have shown that the highest percentage of children in early school age reveals a transient sense of control in the global aspect. This confirms the fact that the location of the control is a feature that develops throughout the whole adolescence period. According to some studies, even in adolescents, this belief is not yet fully crystallized. It forms on the basis of many experiences that either support the belief of having control or are not favorable to it. The main hypothesis was verified positively. It was confirmed that the sense of control correlates with creative abilities, or more accurately, that the inner sense of control coexists with a high level of these abilities. It can, therefore, be concluded that children revealing a high conviction about having influence on the effects of their own actions are also more creative in thinking. This dependence was already pointed in the older literature of the subject, where the inner sense of control was considered to be an important component of the creative personality.

PL

Przeprowadzone badania miały na celu znalezienie odpowiedzi na pytanie o związek między poczuciem kontroli a poziomem zdolności twórczych dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Temat ten wpisuje się w szerszy problem badawczy, jakim jest poszukiwanie uwarunkowań zdolności twórczych dzieci. Wyniki badań własnych wykazały, że najwyższy odsetek dzieci w wieku wczesnoszkolnym ujawnia nieustalone poczucie kontroli w aspekcie globalnym. Stanowi to potwierdzenie faktu, że umiejscowienie kontroli jest cechą kształtującą się przez cały okres dorastania. Według niektórych badań nawet u adolescentów to przekonanie nie jest jeszcze w pełni skrystalizowane. Formuje się ono na bazie wielu doświadczeń, które albo wspierają przekonanie o posiadaniu kontroli, albo mu nie sprzyjają. Główną hipotezę udało się zweryfikować pozytywnie. Potwierdziło się przypuszczenie, że poczucie kontroli jest skorelowane ze zdolnościami twórczymi, a ściślej rzecz ujmując, że wewnętrzne poczucie kontroli współwystępuje z wysokim poziomem tych zdolności. Można zatem stwierdzić, że dzieci ujawniające wysokie przekonanie o posiadaniu wpływu na efekty własnych działań są też bardziej twórcze w myśleniu. Na tę zależność wskazywano już w starszej literaturze przedmiotu, gdzie wewnętrzne poczucie kontroli było uważane za istotny składnik osobowości twórczej.

2

Wybrane zasoby osobowości oraz ich wzajemne relacje u młodych dorosłych osób z wrodzoną niepełnosprawnością ruchową

88%

Aondo-Akaa G.

Lubelski Rocznik Pedagogiczny

|

2021

|

tom 40

|

nr 1

EN

Introduction: Congenital motor disability is for man a challenge, which can significantly modify experiencing one’s adulthood. It is necessary to deepen the knowledge about resources, which can support psychosocial adaptation of people with congenital motor disability. Self-esteem, internal locus of control and sense of coherence can be such resources. Aim of the research: The aim of the research was to determine the relationship between self-esteem, locus of control and sense of coherence in young adults with congenital motor disability.Methods of the research: The research was carried out using the method of diagnostic survey. The following research tools were used: The Rosenberg Self-Esteem Scale (SES) in Polish adaptation of Łaguna, Lachowicz-Tabaczek and Dzwonkowska, Delta Questionnaire by Drwal and Antonovsky's modified Sense Of Coherence - 29 Questionnaire.Results: Significant correlations between self-esteem and internal locus of control and sense of coherenee were shown, as well as between internal locus of control and sense of coherence.Conclusions: Self-esteem, internal locus of control and sense of coherence are significantly related to each other. These resources can condition each other and contribute to reciprocal growth.

PL

Wprowadzenie: Wrodzona niepełnosprawność ruchowa jest dla człowieka wyzwaniem, które może znacząco modyfikować przeżywanie własnej dorosłości. Niezbędne jest nieustanne pogłębianie wiedzy o zasobach, które mogą wspomagać psychospołeczną adaptację osób z wrodzoną niepełnosprawnością ruchową. Takimi zasobami mogą być samoocena, wewnętrzne poczucie kontroli oraz poczucie koherencji.Cel badań: Celem przeprowadzonych badań było określenie relacji pomiędzy samooceną, umiejscowieniem poczucia kontroli i poczuciem koherencji wśród młodych dorosłych osób z wrodzoną niepełnosprawnością ruchową.Metoda badań: Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, a w jej ramach następujące narzędzia badawcze: skalę SES Rosenberga w polskiej adaptacji Łaguny, Lachowicz – Tabaczek i Dzwonkowskiej, kwestionariusz Delta autorstwa Drwala, oraz zmodyfikowaną wersję kwestionariusza SOC-29 autorstwa Antonovsky’ego.Wyniki: Wykazano istotne związki pomiędzy samooceną a umiejscowieniem poczucia kontroli i poczuciem koherencji oraz umiejscowieniem poczucia kontroli a poczuciem koherencji.Wnioski: Samoocena, wewnętrzne poczucie kontroli oraz poczucie koherencji są ze sobą istotnie związane. Mogą się wzajemnie warunkować i przyczyniać do wzajemnego wzrostu.

3

Cechy osobowości i poczucie kontroli w sytuacjach sukcesów i niepowodzeń wśród uczniów pierwszych klas gimnazjum

88%

Filipiak S. , Łubianka B.

Psychologia Wychowawcza

|

2019

|

tom 57(15)

38-62

PL

Zmiana etapu edukacji to ważny moment w życiu młodzieży szkolnej. Zakończenie nauki w szkole podstawowej i rozpoczęcie jej w pierwszej klasie gimnazjum jest związane ze zmianami rozwojowymi charakterystycznymi dla okresu adolescencji. Zaakceptowanie psychofizycznych zmian, jakie zachodzą w organizmie, przy jednoczesnej konieczności przystosowania się do nowego środowiska i wypełniania zobowiązań wpisanych w rolę ucznia, może być interpretowane przez młodzież w kategoriach szans rozwojowych bądź zagrożenia. W artykule przedstawiono wyniki badań 560 gimnazjalistów uczęszczających w roku szkolnym 2016/2017 do klas pierwszych. Badania dotyczyły poznania związków pomiędzy cechami osobowości w modelu Wielkiej Piątki mierzonymi Obrazkowym Pomiarem Cech Osobowości Dzieci OPCO-D (Maćkiewicz, Cieciuch, 2012) a poczuciem kontroli w sytuacjach sukcesów oraz porażek ustalonym na podstawie Kwestionariusza do Badania Poczucia Kontroli KBPK (Krasowicz, Kurzyp-Wojarska, 1990). Uzyskane wyniki skłaniają do wniosku, że poczucie kontroli gimnazjalistów jest nieustalone zarówno w sytuacjach sukcesów, jak i porażek. Brakuje też istotnych różnic pomiędzy chłopcami a dziewczętami w wyjaśnianiu przyczyn sytuacji i zdarzeń, które ich spotykają. Chłopcy w porównaniu z dziewczętami charakteryzują się istotnie wyższym nasileniem cech związanych z poszukiwaniem kontaktów i czerpania radości z przebywania z innymi. Natomiast dziewczęta przejawiają istotnie wyższe niż chłopcy nasilenie cech odpowiadających za podwyższone odczuwanie niepokoju. Najsilniejsze korelacje cech osobowości z poczuciem kontroli dotyczą związków z sumiennością, otwartością na doświadczenie oraz ugodowością. Dodatkowo wykazano, że istnieje efekt interakcyjny między płcią a cechą otwartości na doświadczenie, jednak tylko w sytuacjach odnoszonych sukcesów.

4

Przedsiębiorczość i poczucie kontroli jako uwarunkowania sposobu podejmowania decyzji

75%

Rosmus R. , Pawlak A.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2014

|

tom z. 74

425--435

EN

The aim of the study is to determine the relationship between personality factors (entrepreneurship and sense of control) and situational factors (descriptions of situations managers) and a tendency to make decisions in a autocratic or democratic.

PL

Celem badań jest określenie zależności między czynnikami osobowościowymi (przedsiębiorczością i poczuciem kontroli) oraz czynnikami sytuacyjnymi (opisy sytuacji kierowniczych) a tendencją do podejmowania decyzji w sposób autokratyczny lub demokratyczny.

5

Poczucie kontroli pilotów wojskowych w sytuacji pracy

75%

Wierzejska J.

Edukacja Ustawiczna Dorosłych

|

2017

|

nr 4

114-127

EN

In the case of hazardous professions, effective professional functioning requires certain indispensable traits of personality, irrespective of the necessary psychophysical qualities and high competence levels. Sense of control is among these traits since it „(...) plays an important regulatory role, in particular when a person is faced with unfamiliar, complex, ambivalent and non-structured experiences” (Matczak et al., 2009, p. 6). Military pilot qualifies among high-risk jobs. The challenges of this complex profession are intensified by the nature of the pilots' tasks and the professional context in which the pilots perform. The key objective of this study is to research the sense of control as reported by the working pilots and juxtaposed with the context of socio-professional conditions of their performance.

6

Początki bywają trudne. Zmiany rozwojowe poczucia kontroli wśród uczniów w okresie wczesnej adolescencji doświadczających transformacji systemu edukacji w Polsce

75%

Łubianka B. , Filipiak S.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia

|

2020

|

tom 33

|

nr 2

EN

The aim of the article was to present the results and conclusions of research on the developmental changes in locus of control among contemporary youth in the phase of early adolescence experiencing transformations of education system in Poland. The analysis constitute a summary of the first two, from the planned three, longitudinal research stages. The presented results are based on the yearly measurement of the locus of control in two groups of students: a group from primary schools, which is the first to implement extended education in primary schools – respectively in sixth and seventh grades, and students from extinguished junior high schools – in first and second grades. Locus of generalized control and separately in the situations of successes and failures were assessed on the basis of the Questionnaire for the Survey of Sense of Control (Kwestionariusz do Badania Poczucia Kontroli) KBPK and KBPK-R. Differences in developmental changes of locus of control between students in primary and junior high schools were analyzed. The results indicated that during two years of research internal locus of control increased in both groups of students, but primary school students had significantly higher internal tendency of feeling responsibility for events especially in case of successful situations. Additional analysis including gender revealed an increase in girls’ generalized locus of control and in locus of control of failures in the group of junior high school boys.

PL

Celem artykułu było przedstawienie wyników i wniosków z badań dotyczących zmian rozwojowych poczucia kontroli wśród współczesnej młodzieży w okresie wczesnej adolescencji doświadczającej przekształceń systemu edukacji w Polsce. Analizy stanowią podsumowanie pierwszych dwóch, z zaplanowanych trzech, etapów badań podłużnych. Prezentowane wyniki odnoszą się do powtarzanego co rok pomiaru poczucia kontroli w dwóch grupach uczniów: rocznika ze szkół podstawowych, który jako pierwszy realizuje wydłużoną naukę w szkole podstawowej – w klasie szóstej i siódmej, oraz uczniów, którzy stanowią rocznik wygaszający naukę w gimnazjach – w klasie pierwszej i drugiej. Poczucie kontroli zgeneralizowane oraz w sytuacjach sukcesów i porażek zostało ustalone na podstawie Kwestionariusza do Badania Poczucia Kontroli KBPK i KBPK-R. W badaniach sprawdzono, jakie różnice wystąpiły w zakresie zmian rozwojowych poczucia kontroli między uczniami szkół podstawowych i gimnazjów. Wyniki pokazały, że na przełomie dwóch lat badań w obu grupach uczniów wzrosło wewnętrzne poczucie kontroli, jednak to uczniowie szkół podstawowych charakteryzują się istotnie wyższym wewnętrznym przypisywaniem sobie odpowiedzialności za zdarzenia, szczególnie w sytuacjach sukcesów. Dodatkowe analizy uwzględniające płeć ujawniły wzrost zgeneralizowanego poczucia kontroli u dziewcząt oraz wewnętrznej kontroli w sytuacjach porażek u chłopców z gimnazjum.

7

Osobowościowe predyktory zachowań etosowych w organizacji

63%

Retowski S. , Kaźmierczak M.

Roczniki Psychologiczne

|

2008

|

tom 11

|

nr 2

87-104

PL

W badaniu prezentowanym w niniejszym artykule testowano, w jakim stopniu nasilenie empatii w pracy, poczucie kontroli oraz poczucie własnej skuteczności są związane z zachowaniami etosowymi ukierunkowanymi na ludzi oraz na organizację. Dane zebrano na próbie 313 osób pracujących w różnych zawodach. Użyto dwie podskale zachowań etosowych: zachowań skierowanych na ludzi oraz zachowań skierowanych na organizację. Wykorzystano także polskie wersje kwestionariuszy mierzących empatię w pracy, poczucie kontroli oraz własnej skuteczności. Uzyskane wyniki analizy regresji wskazują, że jedynie empatia w pracy oraz poczucie własnej skuteczności są dobrymi predykatorami zachowań etosowych. Ani ogólne poczucie kontroli, ani poczucie kontroli w pracy nie mają istotnego związku z zachowaniami etosowymi. Ogólnie mówiąc, kontrolowane zmienne osobowościowe okazały się lepszymi predykatorami zachowań etosowych ukierunkowanych na ludzi (R = 32%) niż na organizację (R = 22%). Empatia w pracy okazała się najsilniejszym predykatorem zachowań etosowych. Istotne różnice pomiędzy różnymi grupami zawodowymi sugerują, że w dalszych badaniach nad zachowaniami etosowymi warto porównywać homogeniczne grupy zawodowe.

EN

The present study investigated the degree to which empathy, locus of control, and self-efficacy were related to two types of organizational citizenship behaviours (OCB): those directed toward other individuals (OCB-I) and those directed toward the organization (OCB-O). Data were collected from a sample of 313 employees representing various professions. Two types of OCB were measured by means of the experimental versions of the scale developed on the basis of qualitative data. The Polish version of the questionnaires measuring empathy in work, locus of control and self-efficacy were also used. Results of regression analysis indicated that only empathy in work and self-efficacy were good predictors of OCB. Neither general locus of control nor locus of control in work were good predictors of any kind of OCB. The correlation analysis performed separately for different occupational groups revealed significant differences. In general, the controlled personality variables were better predictors of OCB-I (R2 = 32%) than OCB-O (R2 = 22%). Empathy in work turned out to be the strongest OCB predictor. Significant differences between different occupational groups suggest that the idea of conducting studies on homogeneous professional groups is worth considering.

8

Nasilenie agresji i poczucie kontroli u samouszkadzającej się młodzieży leczonej psychiatrycznie

63%

Gmitrowicz A. , Warzocha D. , Kropiwnicki P.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2011

|

tom 11

|

nr 4

214-223

EN

Acts of autoaggression are a more and more frequent reason for psychiatric hospitalisation of adolescents. Within the last years the number of patients committing acts of deliberate self‑harm without suicidal intensions almost doubled. Deliberate self‑harm (DSH) is defined as an act of direct destructiveness, in which a person wants to commit self‑harm immediately, without an intention of killing her/himself. In this paper we present the results of the study on the level and direction of aggression and the sense of control among inpatients (N=187) of the Department of Adolescent Psychiatry, Central University Hospital in Łódź. The studied group consisted of patients with deliberate self‑harm (DSH group, N=88), whereas the control group comprised the patients without such behaviours (non‑DSH group, N=99). For the studywe recruited patients who were admitted to the hospital due to various mental disorders – 58 boys, mean age 16.81, SD=1.25, and 129 girls, mean age 16.5, SD=1.38. The mean age of all patients was 16.59 (SD=1.35). Patients with mental retardation were excluded from the study, due to expected difficulties with understanding the questions. We used the IPSA (Inventory of Psychological Syndrome of Aggression) and “Delta” (test invented by Drwal, designed for evaluation of the sense of control). In the DSH group we found a significantly higher level of aggression, directed both inwards and outwards, a greater tendency of retaliatory behaviours and by far lower sense of internal control of one’s behaviours, as compared to the non‑DSH group. Therapeutic programs for patients with DSH should aim at the reduction of aggression and the development of internal control over one’s behaviours.

PL

Zachowania autoagresywne coraz częściej stają się przyczyną hospitalizacji młodzieży na oddziałach psychiatrycznych. W ostatnich latach odnotowano prawie dwukrotny wzrost liczby pacjentów dokonujących zamierzonych samouszkodzeń bez intencji samobójczych. Zamierzone samouszkodzenia (ZSU) są definiowane jako akty bezpośredniej autodestruktywności, w których jednostka zmierza do wyrządzenia sobie natychmiastowej szkody, bez zamiaru samobójczego. W pracy przedstawiono wyniki badania przeprowadzonego wśród młodzieży (N=187) hospitalizowanej na Oddziale Psychiatrii Młodzieżowej Centralnego Szpitala Klinicznego UM w Łodzi, którego celem było porównanie nasilenia agresji, jej ukierunkowania oraz umiejscowienia kontroli w 2 wyodrębnionych grupach pacjentów – dokonujących ZSU (N=88) i bez tych zachowań (N=99). Do badania byli rekrutowani pacjenci kolejno przyjmowani na oddział z różnymi zaburzeniami psychicznymi. Wśród badanych było 58 chłopców (średnia wieku: 16,81 roku; SD=1,25) i 129 dziewcząt (średnia wieku: 16,5 roku; SD=1,38). Średnia wieku wszystkich pacjentów wynosiła 16,59 roku (SD=1,35). Z badań wykluczono pacjentów z rozpoznaniem upośledzenia umysłowego, ze względu na ich trudności w zrozumieniu pytań zawartych w narzędziach badawczych. Do badania wykorzystano kwestionariusze IPSA (Inwentarz Psychologicznego Syndromu Agresji) i „Delta” (Test Drwala do pomiaru nasilenia poczucia kontroli). W grupie pacjentów dokonujących ZSU stwierdzono istotnie wyższy poziom agresji, skierowanej zarówno na siebie, jak i na zewnątrz, wyższą skłonność do zachowań odwetowych i znacznie mniejsze poczucie wewnętrznej kontroli własnych zachowań niż w grupie bez tych zachowań. Program terapii dla pacjentów z ZSU powinien być nakierowany na redukcję poziomu agresji i rozwój kompetencji pod postacią kontroli wewnętrznej swoich zachowań.

9

Konstrukcja i walidacja kwestionariusza do badania poczucia kontroli dla dzieci w wieku szkolnym

51%

Mathiak K. A. , Seget A. , Karzel K. , Majewska M. , Ostaszewski P.

Psychiatria i Psychologia Kliniczna

|

2006

|

tom 6

|

nr 3

118-126

EN

The term “locus of control” means the individual’s conviction about localisation of the control of reinforcements. The locus of internal control refers to perceiving the achieved results as if they were conditioned by one’s own behaviour or individual traits. When the result of activities is perceived as an effect of a chance, luck, destiny, as the effect controlled by other people or unpredictable, we speak about the external locus of control. Admittedly, the internal locus of control is associated with a better emotional and social adaptation. The locus of control is an effect of recurrent experiences and may be subject to modification due to therapeutic effects. Owing to a considerable importance of this variable for psychosocial functioning, creation of reliable tools for investigating it is essential. As far as the authors know, there has been no inventory in Polish as yet that would examine the locus of control in children aged from 8 to 12. In view of the potential importance of monitoring the locus of control in children starting the school education, a decision was taken to draw up a scale designed for this age group. The Locus of Control Scale – Primary Schools (LCS-PS) consists of 20 test items examining the locus of control on Scales of Success and Failure. To estimate the psychometric properties of LCS-PS, 131 pupils of randomly selected primary schools in Warsaw were examined. The reliability of α-Cronbach scale amounts to 0.69. The validity is confirmed by correlations with the average grade and scales of Self-concept, Anxiety, Depression and Anger in the Beck Youth Inventories of Emotional and Social Impairment. A short scale was drawn up, in Polish, of good reliability and validity, examining the locus of control in children aged from 7 to 12. The scale constitutes a supplementation of the tools designed for other age groups, existing on the Polish market.

PL

Pojęcie poczucia kontroli oznacza przekonanie jednostki o umiejscowieniu kontroli wzmocnień. Poczuciem kontroli wewnętrznej nazywamy spostrzeganie osiąganych rezultatów jako uwarunkowanych własnym zachowaniem bądź osobistymi cechami. Gdy wynik działań jest spostrzegany jako skutek przypadku, szczęścia, przeznaczenia, jako kontrolowany przez innych ludzi lub nieprzewidywalny, mówimy o poczuciu kontroli zewnętrznej. Uważa się, że poczucie kontroli wewnętrznej wiąże się z lepszym przystosowaniem emocjonalnym i społecznym. Umiejscowienie kontroli jest wynikiem powtarzających się doświadczeń i może podlegać modyfikacji w wyniku oddziaływań terapeutycznych. Ze względu na duże znaczenie tej zmiennej dla funkcjonowania psychospołecznego ważne jest tworzenie wiarygodnych narzędzi do jej badania. Zgodnie z wiedzą autorów do tej pory nie istniał polskojęzyczny kwestionariusz badający poczucie kontroli u dzieci między 8. i 12. rokiem życia. Ze względu na potencjalne znaczenie monitorowania poczucia kontroli u dzieci rozpoczynających edukację szkolną zdecydowano się na stworzenie skali przeznaczonej dla tej grupy wiekowej. Opracowana Skala Poczucia Kontroli – Szkoły Podstawowe (SPK-SP) złożona jest z 20 pozycji testowych, badających poczucie kontroli na Skalach Sukcesu i Porażki. W celu oszacowania własności psychometrycznych SPK-SP zbadano 131 uczniów trzech losowo wybranych szkół podstawowych w Warszawie. Rzetelność skali α-Cronbacha wynosi 0,69. Trafność potwierdzają korelacje ze średnią ocen oraz Skalami Samooceny, Lęku, Depresji oraz Złości Kwestionariusza Becka dla Dzieci. Powstała krótka polskojęzyczna skala o dobrej rzetelności i trafności, badająca poczucie kontroli u dzieci w wieku 7-12 lat. Skala stanowi uzupełnienie dotychczas istniejących na polskim rynku narzędzi przeznaczonych dla innych grup wiekowych.

10

Uwarunkowania efektywności treningów umiejętności społecznych

51%

WOJNARSKA A.

Edukacja-Technika-Informatyka

|

2019

|

tom 10

|

nr 1

105-112

PL

Na podstawie przeglądu badań stwierdzono, że efektywności treningów umiejętności społecznych jest zależna od zastosowania różnych metod oceny zmian (testy, obserwacja, socjometria, oceny szkolne) oraz zakresu wybranych wskaźników (popularność, agresywność, poczucie kontroli, kompetencje komunikacyjne). Efekty oddziaływań treningowych są zdeterminowane cechami osób (rodzajem zaburzeń w socjalizacji, motywacją, kompetencjami komunikacyjnymi, doświadczeniami życiowymi, wiekiem), kontekstem sytuacyjnym, czasem trwania treningów oraz kompetencjami trenera. Pomimo zastrzeżeń treningi umiejętności społecznych są skuteczną metodą stymulacji i terapii poznawczo-behawioralnej, choć wymagają one dalszych modyfikacji.

EN

As confirmed by the research overview, the effectivity of social skills training depends on using different methods of the assessment of changes (tests, observation, sociometrics, school grades) and the extent of selected indexes (popularity, aggression, locus of control, communication competence). The effects of trainings' influences are determined by personal features (type of problems in socializiation, motivation, communication competence, life experiences, age), the situational context, duration of trainings and trainer's competence. In spite of all limitations trainings of social skills are effective method of stimulation and cognitive-behavioral therpy, however they need modification.

11

Dorosły wobec wartości. Podmiotowy wymiar kształtowania wartości w życiu człowieka.

44%

Bodarski R.

Studia z Teorii Wychowania

|

2021

|

tom XII(2 (35))

71-84

EN

Man as an active subject, as a creator of his own life and choices. Man, therefore, as a structure capable of managing itself, generating changes in the environment thanks to internal motivation. This view of the nature of subjectivity is presented by many educators, psychologists, sociologists and philosophers. Paying attention to the issue of agency in adult life is even more justified from the point of view of contemporary social changes. More and more advanced technological progress, changes in the area of the life model, transforming economies from fossil fuels to renewable energy sources pose a number of challenges and the need to forecast the future. A future that, as we can see, is hard to predict anyway. Even recent pandemic experiences have shown us how much can depend on man. This enormous impact of our activity is analyzed in the article from the point of view of selected theories functioning both in psychology and in pedagogy.

PL

Człowieka jako na podmiot aktywny , jako kreator własnego życia i dokonywanych wyborów. Człowiek zatem jako, struktura zdolna do kierowania sobą, generującą zmiany w otoczeniu dzięki motywacji wewnętrznej. Takie spojrzenie na naturę podmiotowości prezentuje wielu pedagogów, psychologów, socjologów i filozofów. Zwrócenie uwagi na zagadnienie sprawczości w życiu człowieka dorosłego jest tym bardziej uzasadnione, z punktu widzenia współczesnym przemian społecznych. Coraz bardziej zaawansowany postęp technologiczny, zmiany w obszarze modelu życia, przekształcanie gospodarek z paliw kopalnych na odnawialne źródła energii stawia przed człowiekiem szereg wyzwań i konieczność prognozowania przyszłości. Przyszłości, która jak widzimy i tak jest trudno przewidywalna. Nawet ostatnie doświadczenia związane z pandemią unaoczniły nam jak wiele może zależeć od człowieka. Ten ogromny wpływ naszej aktywności jest właśnie analizowany w artykule z punktu widzenia wybranych teorii funkcjonujących tak w psychologii jak i w pedagogice.